Bilişsel Psikoloji Nedir? Uygulama Alanları, Kurucuları ve Ruh Sağlığı ile Farkları Nelerdir?

Bilişsel Psikoloji Nedir? Psikoloji ya da diğer adıyla ruh bilimi, insan ve hayvanların davranışını ve zihnini inceleyen bilim dalıdır. Bilinçli yada bilinçsiz olaylarla beraber duygu ve düşünceleri inceleyen psikoloji, çok geniş kapsamlı bir bilim dalıdır. Birçok alt dalları vardır. Bunlardan en bilinenleri deneysel psikoloji, fizyolojik psikoloji, sosyal psikoloji, klinik psikolojisi ve bilişsel psikolojidir. Bunların haricinde daha birçok alt dala sahiptir. Peki bilişsel psikoloji nedir?

Bilişsel Psikoloji Nedir?

Bilişsel psikoloji nedir sorusunun cevabı oldukça basittir. Bilişsel psikoloji, düşünme, idrak etme, çözüm üretme, hatırlama, hafızaya kaydetme, karar verme, dil, öğrenme, yargılama gibi zihinsel süreçleri en kapsamlı şekilde incelenmesidir. Bilişsel psikologların amacı insanların bilgiyi anlama, hafızaya saklama ve bunu gerektiğinde hatırlamaları ile ilgilenirler.

Çoğu insanın aklına bilgisayar ile alakalı bir durum gelebilir. Neticede bilişim denince akla bilgisayar ve bilgisayar ortamları geliyor. Bilişsel psikoloji her ne kadar bilişim alanında olmasa da temelde benzerdirler. Çünkü bilişim bilgi ve hesaplamanın temelleri ve bunları bilgisayar sisteminde uygulanabilmesini sağlayan pratik teknikleri araştıran bilim dalıdır. Bu konuda benzerdirler. 

Biliş Nedir? Psikoloji Nedir?

Biliş nedir (psikoloji alanında) diye soracak olursak sözlük anlamı tanıdık biri, tanıdık veya dosttur. Fakat biz ruh bilimi yani psikoloji alanındaki biliş, canlının bir olay veya nesne ile ilgili olarak bilgili ve bilinçli duruma gelmesidir. Yukarıda da söylediğimiz gibi, biliş, bilmek, bilgili olmak, bilgi sahibi olmak manasına gelir ve bilgili olmak durumunu sağlayan süreci inceler.

Biliş bilgili olmak demektir. Psikoloji ise yukarıda söylediğimiz gibi canlının ruhsal durumunu inceleyen bilim dalıdır. Bilişsel psikoloji nedir, artık bunu biliyoruz.

Bilişsel Psikoloji Araştırmaları ve Uygulamaları

En kısa haliyle özetlemek gerekirse bilişsel psikoloji “Bir takım eylemleri gerçekleştirirken insan beyni nasıl çalışır, nasıl bir süreç izler?” sorusunun cevabını araştırmakla görevlidir. Aslında bilimsel araştırmalara yönelik bir alandır fakat yapılan araştırmaların sonuçları vesilesiyle birçok uygulama da mevcuttur.

Mesela “beynin öğrenmeyi nasıl gerçekleştirdiği” bilgisi sayesinde insan beyninin bilgiyi nasıl algılayıp hafızaya attığı, daha sonra bunu yeri geldiğinde nasıl kullandığı öğrenilmiştir. Bu bilgi sayesinde öğrenmenin kolay yolları bulunmuştur. Bununla beraber “öğrenme psikolojisi” de doğmuştur. Bunun dışında da birçok faydası olmuştur. Bu bilgi de dikkat sorunu yaşayan bireylerin tedavisinde kolaylıklar sağlamaktadır.

Ruh Sağlığı ve Bilişsel Psikoloji

Genellikle araştırma alanında yer alan bilişsel psikoloji ruh sağlığı açısından insanlığa büyük katkı sağlamıştır. 1970’lerden önce zihinsel problem yaşayan insanlar üzerinde davranışçı, psikoanalitik ya da hümanisttik müdahaleler ile çözüm aranıyordu. Fakat bilişsel psikolojinin doğması ile beraber yaklaşımlarda da ciddi değişiklikler ortaya çıkmıştır. Bilişsel psikoloji sayesinde artık zihinsel süreçlerin nasıl bir yol izlediği öğrenilmiş ve bu da birçok psikolojik rahatsızlığın tedavisinde yeni yaklaşımları meydana getirmiştir. Bu alanda yapılan araştırmalar neticesinde anksiyete, depresyon, fobiler ve buna benzer rahatsızlıklar için yeni yeni tedavi yöntemleri geliştirilmiştir. Bilişsel sürecin insan davranışına etkisi ancak 1970 yılında kabul edilmiştir.

Bilişsel Psikoloji Kurucusu Kimdir?

Bilişsel psikoloji kurucusu kimdir yerine kurucuları kimlerdir, diye sormak daha uygun olacaktır. Zira bilişsel psikoloji kurucusu yoktur, kurucuları vardır. George Miller ve Ulric Neisser bilişsel psikolojinin kurucuları sayılır. Ne tesadüftür ki her iki bilim adamı da başlangıçta psikoloji eğitimi almamışlardır.